Persoonlijkheid is een term uit de psychologie. In het dagelijks taalgebruik spreken we over persoonlijkheid in termen van karakter, aanleg of identiteit. Wanneer we over iemands persoonlijkheid spreken doen we dat vaak genuanceerd omdat we aanvoelen dat iemand niet zomaar voor een gat te vangen is.
Psychologen hebben zich decennia bezig gehouden met het uitwerken van persoonlijkheidsmodellen. Eentje waar vandaag veel consensus over bestaat is het Big Five persoonlijkheidsmodel. Het model stelt dat elke persoonlijkheid is opgebouwd uit vijf dimensies waar mensen een positie op innemen.
In de meeste persoonlijkheidsmodellen vind je deze dimensies of enkele ervan terug.
Hoe je scoort op de Big Five, heeft een invloed op je kwetsbaarheid voor burn-out. Lees hier hoe dat zit.
Zicht hebben op je eigen persoonlijkheidstype helpt om je reacties in bepaalde situaties beter te begrijpen. Jouw gecombineerde positie op elk van de vijf dimensies maakt jou tot een uniek persoon met een voorkeur om zus of zo te reageren in bepaalde situaties of interacties. Achter jouw persoonlijkheidstype schuilt een set van kernkwaliteiten. Dat eigenschappen die anderen in jou (h)erkennen en vaak horen bij de uitspraak “Dat is nu eens typisch …” of nog: “Dat zou ik ook zo willen kunnen, zoals zij kan organiseren.”
Daniel Ofman ontwikkelde een systeem waarbij je op basis van je kernkwaliteiten kwadranten kan vormen. Het interessante aan die kwadranten is dat ze je op een eenvoudige manier de dynamiek van je persoonlijkheid, of stukjes ervan; duidelijk maken. Hoe werkt nu zo’n kernkwadrant?
Tegen over elke kernkwaliteit staat een valkuil: een overdrijven of doorschieten van een kwaliteit. Mensen schieten door in hun valkuil wanneer ze onder druk of stress staan of wanneer het gewoon minder goed gaat. Stel je bent bij voorbeeld besluitvaardig. Dan kan je in de valkuil van de drammerigheid lopen. Het negatief tegenovergestelde van jouw kwaliteit heet allergie. Als je dat bij iemand tegenkomt, dan ga je de kast op! In hetzelfde voorbeeld krijg jij het op je heupen van besluiteloosheid bij een ander. Het interessante is nu dat jouw allergie tegelijk een doorgeschoten kwaliteit is van een andere. In dit geval komt de besluiteloosheid voort uit iemands doorgeschoten bedachtzaamheid of voorzichtigheid. En valt er bij jou wat te ontwikkelen. Dat heet in het kwadrant je uitdaging. Visueel voorgesteld:
|
DAADKRACHT
| te veel van het goede >>> | DRAMMERIGHIED |
| negatief tegenovergestelde |
| positief tegenovergestelde v |
|
BESLUITELOOSHEID
| << te veel van het goede | BEDACHTZAAMHEID |
Je vindt op internet testjes bij de vleet, dus je kan makkelijk aan zelfonderzoek doen. Maar wees voorzichtig en bekijk persoonlijkheid niet als een gebetonneerd gegeven: ze is weliswaar je “fond” maar is tegelijk ook soepel en past zich aan naargelang de situatie en de soort interactie die je hebt. Ze varieert ook op de golven van je gemoed. Laat ze dus geen excuus vormen om je achter te verschuilen met: “Ik ben nu eenmaal zo…”
Een heel leerrijke ervaring is om op zoek te gaan naar je persoonlijkheidstype samen met collega’s. Je kijk op jezelf gecombineerd met die van je collega’s geeft een veel rijker beeld dan wanneer je je beperkt tot zelftestjes. Je zou bij voorbeeld met een team het kwaliteitenspel kunnen spelen. Begin, om het veilig te houden, enkel bij ieders kwaliteiten. Zo krijg je een zicht op hoe complementair sommigen zijn, voor welke situatie of voorval je bij wie terecht kan… Misschien komen valkuilen en allergieën spontaan naar boven; misschien moet je er eens expliciet aandacht aan schenken. In het kwaliteitenspel zitten ook kaarten met valkuilen.
Klik op een rol in de organisatie om alleen de tips voor leidinggevenden (rood), medewerkers (grijs) of organisaties (groen) te zien.